Pewnie nieraz zadawałeś sobie pytania: „Dlaczego niektóre osoby łatwiej pozbywają się tkanki tłuszczowej?”, „Dlaczego niektórym przychodzi tak łatwo budowanie masy mięśniowej?”
Wpływ na te procesy ma wiele czynników. W poniższym artykule omówię kilka podstawowych zmiennych, które decydują o tym, jak szybko spalasz tkankę tłuszczową, budujesz muskulaturę czy zwiększasz siłę.
1. Podstawowa przemiana materii (PPM)
Podstawowa przemiana materii (PPM) jest to ilość energii, niezbędnej do podtrzymania podstawowych funkcji życiowych (np. oddychanie, trawienie), podczas gdy ciało znajduję się w stanie spoczynku. Średnia podstawowa przemiana materii wśród mężczyzn wynosi około 1900 kcal, u kobiet 1400 kcal.
Na wartość PPM wpływają takie czynniki jak:
• masa ciała,
• wzrost,
• wiek,
• płeć,
• metabolizm.
Dwie osoby, które będą ważyły tyle samo mogą mieć inną wartość podstawowej przemiany materii, ze względu chociażby na odmienny skład ciała.
2. NEAT – non exercise activity thermogenesis
NEAT to wydatki energetyczne nie wynikające z zaplanowanej aktywności fizycznej. W ostatnich latach możemy zaobserwować spadek aktywności fizycznej, przy jednoczesnym wzroście siedzącego trybu życia.
W większości przypadków brakuje nam regularnych treningów, trwają one zbyt krótko, bądź są za mało intensywne. Zazwyczaj ćwiczenia stanowią niewielki okres czasu, w porównaniu do ilości godzin spędzonych w pozycji siedzącej w ciągu dnia. Rosnący postęp technologiczny, coraz większy dostęp do żywności przetworzonej predysponuje do wzrostu otyłości i problemów z redukcją wagi. Termogeneza aktywności niezwiązanej z aktywnością fizyczną potrafi różnić się nawet do 2 tys. kilokalorii na dzień, między osobami o zbliżonej masie ciała! Różnice te związane są ze złożonymi interakcjami - zarówno czynników środowiskowych jak i biologicznych. Dodatkowo niebagatelny wpływ na NEAT ma wykonywana praca, zajęcia w czasie wolnym, a także indywidualne czynniki genetyczne.
3. Gospodarka hormonalna
Zadbanie o prawidłowe funkcjonowanie gospodarki hormonalnej jest tak samo ważne, jak odpowiednia dieta czy trening. Oczywiście temat jest obszerny, ale warto zdawać sobie sprawę, że czynniki takie jak np. spożywanie zbyt małej liczby kalorii, za mała ilość snu bądź nadmierna aktywność fizyczna, stres - wpływają na nasze hormony. Przykładowo, częstym przypadkiem wśród sportowców są problemy z gospodarką cukrową. Pojawiają się niepokojące symptomy takie jak:
• zachcianki na słodkie,
• senność,
• ciągłe zmęczenie,
• rozdrażnienie pojawiające się między posiłkami.
Hormonem, który ma istotny wpływ na powodzenie w redukcji tkanki tłuszczowej jest leptyna – „hormon sytości”. Wytwarzana jest przez tkankę tłuszczową, po uwolnieniu do krwiobiegu, dostaje się do mózgu, gdzie wysyła sygnał sytości. Przedstawiając to obrazowo – leptyna zawiadamia nasze podwzgórze, że nie musisz już więcej jeść (w danym momencie), oraz że masz wystarczającą ilość zapasów tkanki tłuszczowej. Wydawałoby się więc, że im więcej tkanki tłuszczowej, tym mniejsze odczuwanie głodu, i odwrotnie. Jest to prawidłowo działający mechanizm, który bardzo często zostaje zaburzony. Im więcej leptyny, tym sprawniejszy metabolizm, lecz też większa szansa, iż organizm stanie się oporny na jej działanie. Tłumaczy to fakt, iż większość osób z dużą ilością tkanki tłuszczowej ma problem z wrażliwością komórek na leptynę. U otyłych osób występuje wysoki poziom leptyny, lecz sygnały nie docierają w prawidłowy sposób do mózgu - co prowadzi do braku odczuwania sytości po posiłku. Na leptynooporność wpływają czynniki takie jak nieodpowiednia dieta, brak snu czy stres. Narażeni na to zaburzenie są również sportowcy, ze względu na częste stosowanie zbyt długich okresów redukcji tkanki tłuszczowej.
Należy pamiętać o tym, że zaburzenie wydzielania jednego z hormonów wpływa na funkcjonowanie pozostałych.
4. Flora jelitowa
Większość z nas zdaje sobie sprawę, iż skład mikroflory jelitowej determinuję odporność czy wspomaga trawienie. Jednakże mało osób wie, iż flora jelitowa ma również wpływ na masę ciała! Według badań otyłe osoby posiadają większą liczbę bakterii Firmicutes, Actinobacteria, natomiast mniej Bacteroidetes, Verrucomicrobia. Dodatkowo, bakterie obecne w jelitach wytwarzają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA). Wspierają one utrzymanie właściwej masy ciała i chronią przed wystąpieniem otyłości. Wpływają one na wrażliwość insulinową, produkcję leptyny, a także stany zapalne. Biorąc pod uwagę szereg funkcji spełnianych w organizmie przez mikroorganizmy jelitowe, to zadbanie o mikrobiotę jelitową może wspomóc walkę z nadmiernymi kilogramami i doprowadzić do poprawy wyników sportowych.
5. Rodzaje włókien mięśniowych
Istnieją różne rodzaje włókien mięśniowych. Włókna wolnokurczliwe nastawione są na pracę wytrzymałościową. Natomiast szybkokurczliwe odpowiadają za moc, dynamikę ruchu i siłę. Rożne proporcje w rodzaju włókien w ciele człowieka, dzielą ludzi na osoby lepiej rokujące w sportach wytrzymałościowych, bądź bardziej predysponowanych do dyscyplin siłowych. Skład mięśni ma duży wpływ na siłę, szybkość i moc sportowca.
Wnioski
Należy wziąć pod uwagę kwestię, iż istnieje wiele różnych zmiennych wpływających na szybkość redukcji tkanki tłuszczowej, czy budowę masy mięśniowej. Artykuł miał na celu przedstawienie kilku z nich, tak abyś był świadomy jak wiele czynników oddziałuje na kompozycję Twojej sylwetki - od kwestii genetycznych po środowiskowe. Trzeba więc mieć na uwadze, że różnimy się między sobą, zarówno pod względem tempa metabolizmu jak i kontroli łaknienia. Tłumaczy to dlaczego, niektóre osoby tyją szybciej, podczas gdy inni cieszą się szczupłą sylwetką bez większych wyrzeczeń. Programując swoje działania ukierunkowane na poprawę wyglądu sylwetki, bądź wzrostu siły musisz zdawać sobie sprawę z ogromnej liczby aspektów, które mają wpływ na Twoje powodzenie w osiąganiu wyznaczonych celów.